Gelir ve Aylıkların Birleşmesi
GELİR VE AYLIKLARIN BİRLEŞMESİ
Evvela AYLIK ve GELİR kavramını açıklayalım:
AYLIK; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasından yapılan ödemeleri,
GELİR ise, iş kazası ya da meslek hastalığı sonucu, iş göremezlik oranının % 10 ve üzeri olması durumunda yapılan ödemeleri,
İfade etmektedir.
Genel olarak; Malullük, yaşlılık, ölüm sigortaları ve vazife malullüğü ile iş kazası ve meslek hastalığı sigortasından hak kazanılan aylık ve gelirler birleşirse, sigortalıya veya hak sahibine bu aylık veya gelirlerden yüksek olanın tamamı, az olanın yarısı, eşitliği halinde ise iş kazası ve meslek hastalığından bağlanan gelirin tümü, malullük, vazife malullüğü, yaşlılık veya ölüm aylığının yarısı bağlanır.
Aşağıdaki örnekler ile daha iyi anlaşılacağı kanaatindeyim. Bir hususa dikkat etmekte fayda var. Gelir, niteliği itibariyle iş göremezlik oranına göre bağlanacağı için aylıktan düşüktür. Bu nedenle, örnekler incelenirken bu hususa dikkat edilmesi gerekir.
| A-SİGORTALILAR AÇISINDAN: |
―1―
MALULLÜK AYLIĞI | YAŞLILIK AYLIĞI |
ÖRNEK | |
100 TL | 150 TL |
Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, bu aylıklardan yüksek olanı, aylıklar eşitse yalnız yaşlılık aylığı bağlanır. Yani 150 TL bağlanır. | |
―2―
MALULLÜK AYLIĞI | YAŞLILIK AYLIĞI | ÖLÜM AYLIĞI (EŞİNDEN) |
ÖRNEK | ||
100 TL | 150 TL | 120 TL |
Malullük, vazife malullüğü veya yaşlılık aylığı ile birlikte, ölen eşinden dolayı da aylığa hak kazanan sigortalıya kendisinin malullük veya yaşlılık aylığının yüksek olanı ile eşinden kalan aylık tam olarak bağlanır. Yani, 150 TL +120 TL =270 TL aylık bağlanır.
| ||
―3―
MALULLÜK AYLIĞI | ÖLÜM GELİRİ (EŞİNDEN) |
ÖRNEK | |
150 TL | 80 TL |
Sigortalıya hem malullük aylığı hem de eşinden dolayı ölüm geliri bağlanır. Ancak yüksek olan malullük aylığı tam olarak, az olan ölüm geliri yarım olarak ödenir. Yani 150 + 80/2 = 190 TL bağlanır. | |
―4―
YAŞLILIK AYLIĞI | SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ |
ÖRNEK | |
150 TL | 100 TL |
Sigortalıya hem yaşlılık aylığı hem de sürekli iş göremezlik geliri bağlanır. Ancak bunlardan yüksek olan yaşlılık aylığı tamdan, az olan iş göremezlik geliri yarımdan ödenir. Yani 150 + 100/2 = 200 TL bağlanır. | |
―5―
SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ | ÖLÜM GELİRİ (EŞİNDEN) |
ÖRNEK | |
100 TL | 80 TL |
Sigortalıya her iki gelir birden bağlanır ve iki dosyadan da tam gelir ödenir. Yani 100 + 80 = 180 TL bağlanır. | |
―6―
YAŞLILIK AYLIĞI | SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ | ÖLÜM GELİRİ (EŞİNDEN) |
ÖRNEK | ||
150 TL | 100 TL | 80 TL |
Her ne kadar istisnai bir durum olsa da bu durumda mukayese yapılmak suretiyle en yüksek ödemeye imkan veren iki dosyadan ödeme yapılır ve bir dosya kapsamdan çıkarılır.
MUKAYESE HESABI: Yaşlılık Aylığı : 150- Tam / İş Göremezlik Geliri: 100- Yarım 50 (150+50=200 TL) İş Göremezlik Geliri: 100- Tam / Ölüm Geliri : 80-Tam (100 + 80 =180 TL) Yaşlılık Aylığı: 150- Tam / Ölüm Geliri:80 Yarım 40 (150+40= 190 TL) Mukayeseler sonucu en yüksek ödemeye imkan veren dosyaların; sigortalının kendisine ait yaşlılık aylığı ile sürekli iş göremezlik geliri olduğu (150+50=200 TL) görüldüğünden, bu iki dosyadan ödemeler yapılır ve eşinden kaynaklanan ölüm geliri yeni bir durum değişikliğine kadar kapsamdan çıkarılır. ŞAYET; Sigortalının eşinden kalan Ölüme Geliri değil de Ölüm Aylığı OLSAYDI bu durumda mukayese; Yaşlılık Aylığı : 150- Tam / İş Göremezlik Geliri: 100- Yarım 50 (150+50=200 TL) İş Göremezlik Geliri: 100- Tam / Ölüm Aylığı : 80-Tam (100 + 80 =180 TL) Yaşlılık Aylığı: 150- Tam / Ölüm Aylığı:80 Tam (150+80= 230 TL) olacaktı ve bu durumda da Sigortalının iş göremezlik geliri dosyası kapsamdan çıkarılacaktı.
| ||
―7―
ÖLÜM AYLIĞI (EŞİNDEN) | ÖLÜM GELİRİ (EŞİNDEN) | YAŞLILIK AYLIĞI | SÜREKLİ İŞ GÖREMEZLİK GELİRİ |
ÖRNEK | |||
120 TL | 80 TL | 150 TL | 100 |
Bu örnekte ise, kem kendisinden hem de eşten gelir ve aylık kaldığı varsayılmıştır.
MUKAYESE HESABI: a-Ölüm Aylığı : 120- Tam / Ölüm Geliri: 80- Yarım 40 (120+40=160 TL) b-Ölüm aylığı: 120- Tam / Yaşlılık aylığı : 150-Tam (120 + 150 =270 TL)** c-Yaşlılık Aylığı: 150- Tam / Ölüm Geliri:80 Yarım 40 (150+40= 190 TL) d- Ölüm Geliri: 80-Yarım / İş Göremezlik Geliri: 100- Tam (100+40=140 TL) e- Yaşlılık Aylığı : 150- Tam / İş Göremezlik Geliri: 100- Yarım (150+50=200 TL) f- Ölüm Aylığı : 120- Tam / İş Göremezlik Geliri: 100- Yarım (120 + 50 =170 TL)
Mukayeseler sonucu en yüksek ödemeye imkan veren dosyalar; b-Ölüm aylığı +Yaşlılık aylığı dosyasıdır ve ödeme bu ikisi üzerinden yapılır. | |||
| B- ÖLEN SİGORTALININ EŞİ AÇISINDAN |
―1―
ÖLÜM AYLIĞI veya GELİRİ (EŞİNDEN) | ÖLÜM AYLIĞI veya GELİRİ (ANNE VEYA BABADAN) |
ÖRNEK | |
150 TL | 100 TL |
Hem eşinden, hem de ana ve/veya babasından ölüm aylığına veya gelirine hak kazananlara, tercihine göre eşinden ya da ana ve/veya babasından bağlanacak aylık ya da geliri ödenecektir. Yani yüksek olan tercih edileceğine göre 150 TL bağlanır. | |
―2―
ÖLÜM AYLIĞI veya GELİRİ (1. EŞİNDEN) | ÖLÜM AYLIĞI veya GELİRİ (II. EŞİNDEN) |
ÖRNEK | |
100 TL | 150 TL |
Evliliğin ölüm nedeniyle sona ermesi durumunda sonraki eşinden de aylık ya da gelire hak kazananlara tercih ettiği aylık ya da gelir bağlanacaktır. Yani yüksek olan tercih edileceğine göre 150 TL bağlanır. | |
―3―
Ölen eşinden dolayı sürekli iş göremezlik gelirini hak eden eş, kendisi de, iş kazası sonucu sürekli iş göremezlik gelirine kazanmışsa her iki gelirin tamamı bağlanacaktır.
―4―
ÖLÜM AYLIĞI (EŞİNDEN) | ÖLÜM GELİRİ (ANNE VEYA BABADAN) |
ÖRNEK | |
150 TL | 100 TL |
Eşinden ölüm aylığına, babasından ya da annesinden de ölüm gelirine hak kazanan hak sahibine, eşinden dolayı ölüm aylığı, anne/babasından dolayı da ölüm geliri bağlanır, ancak yüksek olan eş aylığı tamdan, az olan ölüm geliri ise yarımdan ödenir. Yani 150 + 100/2 = 200 TL bağlanır. | |
| C-ÖLEN SİGORTALININ ÇOCUKLARI AÇISINDAN |
―1―
ÖLÜM AYLIĞI veya GELİRİ (ANNEDEN) | ÖLÜM AYLIĞI veya GELİRİ (BABADAN) |
ÖRNEK | |
100 TL | 150 TL |
Ana ve babasından ayrı ayrı aylık ya da gelire hak kazanan çocuklara, yüksek olan aylık ya da gelirin tamamı, az olan aylık ya da gelirin yarısı bağlanacaktır. Yani 150 + 100/2 =200 TL bağlanır. | |
―2―
ÖLÜM AYLIĞI (ANNEDEN) | ÖLÜM GELİRİ (BABADAN) |
ÖRNEK | |
150 TL | 100 TL |
Çocuğa anneden ölüm aylığı, babadan ölüm geliri bağlanır. Ancak bunlardan yüksek olan ölüm aylığı tamdan, az olan ölüm geliri yarımdan ödenir. Yani 150 + 100/2 =200 TL bağlanır. | |
―3―
ÖLÜM AYLIĞI (ANNEDEN) | ÖLÜM GELİRİ (ANNEDEN) | ÖLÜM AYLIĞI (BABADAN) | ÖLÜM GELİRİ (BABADAN) |
ÖRNEK | |||
150 TL | 100 TL | 200 TL | 150 |
Görüldüğü üzere, oldukça istisnai bir durum mevcuttur. Ancak, bilinmesi için bu örneği de aşağıda izah edeceğim. Burada da aynen sigortalının 6 ve 7. Numaralı örneğinde olduğu gibi, mukayese yapılmak suretiyle en yüksek ödemeye imkan veren iki dosyadan ödeme yapılır ve diğer iki dosya kapsamdan çıkarılır.
MUKAYESE HESABI: a-Babadan ölüm aylığı : 200- Tam / Anneden ölüm aylığı: 150- Yarım 75 (200+75=275 TL) ** b-Babadan ölüm geliri: 150- Tam / Anneden ölüm geliri : 100-Yarım (150 + 50 =200 TL) c-Anneden ölüm aylığı: 150- Tam / Anneden ölüm geliri : 100-Yarım (150+ 50= 200 TL) d-Babadan ölüm aylığı : 200- Tam / Babadan ölüm geliri: 150- Yarım (200 +75 =275 TL)** e- Babadan ölüm aylığı : 200- Tam/ Anneden ölüm geliri : 100-Yarım (200 + 50 =250 TL) f- Babadan ölüm geliri: 150- Tam / Anneden ölüm aylığı: 150- Yarım (150+ 75 =225 TL) **Bu durumda, (a) veya (d) seçeneği, mukayese sonucunda aynı tutarda aylık bağladığı için bunlardan herhangi birisi tercih edilerek çocuklara toplam 275 TL aylık bağlanacak, (a) ve (d) seçeneğindeki dosyaların dışındakiler kapsam dışına çıkarılacaktır. | |||
| D-ÖLEN SİGORTALININ ANNE-BABASI AÇISINDAN |
ÖLÜM AYLIĞI veya GELİRİ (1. ÇOCUKTAN KALAN) | ÖLÜM AYLIĞI veya GELİRİ (II. ÇOCUKTAN KALAN) |
ÖRNEK | |
100 TL | 150 TL |
Birden fazla çocuğundan aylığa ya da gerlire hak kazanan ana ve babaya en fazla ödemeye imkan veren ilk iki dosyadan yüksek olan aylık ya da gelirin tamamı, düşük olan aylık ya da gelirin yarısı bağlanacaktır. Çocuk sayısı fazla olsa da sadece 2 çocuk esas alınır. Yani 150 + 100/2 =200 TL bağlanır. | |
| E-01/10/2008 ÖNCESİ SSK, BAĞKUR, EMEKLİ SANDIĞI DÖNEMNDEN KALAN AYLIK/GELİR İLE 01/10/2008 DEN SONRA HAK EDİLEN AYLIK/ GELİRLERİN DURUMU |
Evvela 5510 sayılı Kanunun yürürlüğünden önceki durumların statülerine bakalım.
SSK : 4-a
BAĞKUR : 4-b
EMEKLİ SANDIĞI : 4-c
1-4-a’lı yani eski SSK’lılar için yukarıdaki örneklerdeki durum değişmez. Örneğin, SSK zamanında yaşlılık aylığı alırken, 2008 sonrasında 4/a sürekli iş göremezlik gelirine hak kazanmışsa, 506 sayılı Kanuna göre aldığı yaşlılık aylığında da statüsü 4(a) olduğundan, 54 üncü maddeye göre değerlendirme yapılır ve yüksek olan tamdan, az olan ise yarımdan ödenir. Yahut, SSK zamanında sürekli iş göremezlik geliri alırken, daha sonra, 5510’a göre malullük aylığına hak kazanmışsa, yine aynı şekilde, yüksek olan tam, düşük olan ise yarım olarak ödenir.
2-a)Ancak, 2008 öncesinde BAĞKUR’dan emekli aylığı alırken, 5510’dan sürekli iş göremezlik gelirine (4-a) hak kazanılırsa yaşlılık aylığının statüsünün 4(b) olması nedeniyle statüler farklı olduğundan 54 üncü maddeye göre değerlendirme yapılmaz, her iki dosyadan gelir ve aylık tamdan ödenir.
b)SSK’lı babadan 2008 öncesinde ölüm aylığı alan kız çocuğu, daha sonra, 2008 sonrasında 4-b li annesinden de ölüm aylığına hak kazanırsa, 54 üncü maddeye göre değerlendirme yapılmaz ve her iki aylık da tamdan ödenir.
c)2008 öncesinde BağKur’lu anneden ölüm aylığı alan kız çocuğu , 2008 sonrasında, bu kez babasından 4-b/3 statüsünde ölüm aylığına hak kazanırsa ölen sigortalıların statüleri aynı olduğundan 54 üncü maddeye göre değerlendirme yapılarak yüksek olanı tamdan, az olanı yarımdan ödenir.
3-a)2008 öncesinde ölen MEMUR eşinden ölüm aylığı alan eş, 2008 sonrasında eğer 4-a lı babasından da ölüm aylığına hak kazanırsa Ölen sigortalıların statüleri farklı olduğundan 5434 -4(c), 5510-4 (a) 54 üncü maddeye göre değerlendirme yapılmaz ve iki aylık da tamdan ödenir.
b)SSK’lı eşinden ölüm aylığı alan eş, 2008 sonrasında bu kez 4-a lı babasından da ölüm aylığına hak kazanırsa bu kez Ölen sigortalıların statüleri aynı olduğundan 54 üncü maddeye göre değerlendirme yapılarak tercih ettiği aylık ödenerek diğeri kapsamdan çıkarılır
4-2008 öncesi ölen BAĞKUR’lu eşinden ölüm aylığı alan eş, 2008 sonrasında eğer kendi çalışmalarından dolayı 4-b/4 yani Tarım sigortasından yaşlılık aylığına hak kazanmışsa, statülerin aynı olmasına rağmen 5510 sayılı Kanuna göre hak kazandığı aylık 4(b) sigortalıları için (4) numaralı alt bende göre hak kazanılan bir aylık olduğundan 54 üncü madde uygulanmaz ve iki dosyadan da aylık tamdan ödenir.
5-Eğer, Sigortalı ve hak sahiplerinin 01/10/2008 den önce bir dosyadan gelir veya aylık almakta iken 5510 sayılı Kanuna göre birden fazla dosyadan gelir veya aylığa hak kazanmaları halinde, 01/10/2008 den önce ödenen gelir veya aylığın statüsü ile 5510 sayılı Kanuna göre hak kazanılan gelir veya aylıkların statülerine bakılacak, aynı olması halinde 54 üncü madde hükümleri uygulanacak, farklı olması halinde ise karşılaştırma yapılmayacaktır.